Բարև։ Ես Եվա Բուդաղյանն եմ։ Սովորում եմ հինգերորդ դասարանում, Արևմտյան դպրոց-պարտեզում։ Ես տասը տարեկան եմ։ Սիրում եմ նկարել, զվարճանալ ընկերներիս և քույրիկիս հետ, ստեղծագործել, լողալ և կարդալ։ Ես կարողանում եմ վարել հեծանիվ, լողալ, վազել, շատ եմ ուզում սովորել ձի վարել։
77. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող – սրտաձև:
մոր քույրը-մորքուր
դարպասը պահող-դարպասապահ
ժամանակը ցույց տվող-ժամացույց
ջրի աման-ջրաման
գաղտնիք պահող-գաղտնապահ
նավ վարող-նավավար
ծաղկի թերթիկ-ծաղկաթերթիկ
արագ վազող-արագավազ
ամենից մեծ-ամենամեծ
պոչ չունեցող-անպոչ
անուշ համ ունեցող-անուշահամ
քարով շինված-Քարաշեն
կին բժիշկ-բուժքույր
բալի ծառ-բալենի
1.Պատմվածքից դուրս գրի՛ր փոխաբերություններ:
քարե սիրտ-չար սիրտ։
2.Պատկերոցրո՛ւ՝ հանդիպել ես տղային: Մարդկանց անտարբերության վերաբերյալ ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրան:
Խորհուրդ կտայի, որ նա օգներ անտարբեր մարդկանց, և բոլորը նրան տեսնելիս օրինակ կվերցնեին և քարը կդառնար սիրտ։
3.Ինչպե՞ս ես հասկանում հետևյալ միտքը. «…և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …»:
Այդ օրվանից սերը և վիշտը դարձան մարդկանց անբաժան մասը։
4.«Քարսիրտ» աշխարհի մարդկանց սրտերը «փափկեցնելու » համար դու ի՞նչ քայլեր ես ձեռնարկում:
Լավություն եմ անում և, օգնում անտարբեր մարդկանց և բոլորը ինձնից օրինակ են վերցնում և քարը դառնում է սիրտ։
5. Երբևէ հանդիպե՞լ ես մարդկանց, ովքեր անտարբեր են իրենց շրջապատում կատարվող երևույթների նկատմամբ:
Այո, հանդիպել եմ։
6.Պատմվածքից դուրս գրի՛ր կազմությամբ բարդ և ածանցավոր բառեր, օրինակ` բարդ-մարդ+ա+շատ, ծով+ափ
Մարդաշատ-մարդ+ա+շատ
Ծով+ափ
Հոգեվարք-հոգի+վարք
Անգութ-ան-գութ
Լավություն-լավ-ություն
Քնքշությամբ-քնքուշ-ություն
ածանցավոր-լավ+ություն, ան+տուն
Վանկ
25.Տրված բառերը հնչյունախմբերի են բաժանված: Ուշադրությո´ւն դարձրու դրանց մեջ մտնող ձայնավորներին ու բաղաձայններին և պատասխանի´ր հարցերին:
Մարդասեր — մար-դա-սեր, կառապան — կա-ռա-պան, ձեռագիր
-ձե-ռա-գիր, հեռագիր-հե — ռա-գիր, մեղեդի — մե-ղե-դի, բարեկամ
-բա-րե-կամ,աշակերտ — ա-շա-կերտ, ուրիշ- ու-րիշ, օղապարան
-օ-ղա-պա-րան, օրինակ — օ-րի-նակ:
Վանկը քանի՞ հնչյունից կարող է կազմվել:
Մեկ և ավելի
Վանկում ինչպիսի՞ հնչյունի առկայությունն է պարտադիր:
Ձայնավոր
26. Նախորդ վարժության օրինակով՝ տրված բառերը վանկերի բաժանի´ր (փակագծում տրված է դրանց քանակը):
Արահետ (3)-ար-ա-հետ, կածան (2)-կա-ծան, հերոս (2)-հե-րոս, բերանբաց (3)-բե-րան-բաց, արկածային-ար-կա-ծա-յին(4), արդարադատ (4)-ար-դար-ա-դատ, կարգապահ (3)-կարգ-ա-պահ, հերթական (3)-հեր-թա-կան, մատակարարել (5)-մա-տա-կա-րել, ազատասեր (4)-ա-զա-տա-սեր:
27.Տրված են վանկեր: Վերականգնի´ր վանկատված (վանկերի
բաժանված) բառերը:
Օրինակ՝
թե-թե-վա-նալ – թեթևանալ:
Ա. Տե-րև-տերև, ա-րև-մուտք-արևմուտք, ա-րև-կող-արևկող, Տա-թև-Տաթև:
Բ. Տե-րե-վա-թափ-տերևաթափ, անձ-րե-վա-յին-անձրևային, ա-րե-վոտ-արևոտ, հե-վալ-հևալ, բե-վե-ռա- յին-բևեռային, ձե-վա-կան-ձևական, թե-վա-վոր-թևավոր, ու-ղե-վոր-ուղևոր ,սե-վա-նալ-սևանալ:
28.Տրված բառերը վանկատի´ր (վանկերի բաժանի՛ր): Ընդգծի՛ր այն և— երը, որոնք վանկատման ժամանակ երկու տառով (ե, վ) չեն գրվում:
Սևուկ, թեթևություն, անձրև, բարևել, կարևոր, արևշող, թևանցուկ, տևական, թեթև:
29.Տրված վանկերը միացրո´ւ: Ընդգծվածներն ինչո՞ւ են կոչվում գաղտնավանկ:
Օրինակ՝
սըր-տոտ — սրտոտ:
Գը -լուխ-գլուխ, աս-տըղ-աստղ, հըռ- ֊չակ-հռչակ, գը-նացք-գնացք, վըխ -տալ-վխտալ, ան-կըրկ -նե-լի-անկրկնելի, շը-րըխ-կան-շրխկան, թըռ-վը-ռալ-թռվռալ, կըրկ-նու-թյուն-կրկնություն, ձե-ռըն-տու-ձեռնտու:
Գախտնավանկ ը տառը գրված է, որովհետև ձայնավոր հնչյունները չեն հերիքացնում
30.Տրված բառերը վանկատի´ր՝ գաղտնավանկի ը –երը գրելով:
Կրկին-կըր-կին, դռնբաց-դըռն-բաց, երբեմն-ԵՐ-ԲԵ-ՄԸՆ, գրքային-գըր-քա-յին, կրակ-կը-րակ, ուրեմն-ու-րե-մըն, ծանր-ծա-նըր, սրտաբաց-սըր-տա-բաց, զվարթ-զը-վարթ, տխրել-տըխ-րել, խմբավորել-խըմ-բա-վո-րել:
31.Տրված բառերը վանկատի´ր:
Ա.Արքայական-ար-քա-յա-կան, մեծանալ-մե-ծա-նալ, կենտրոնական-կեն-տրոն-ա-կան, վերջնական-վերջ-նա-կան, ճերմակաթև-ճեր-մա-կա-թև:
Բ-Հևասպառ-հե-վա-սպառ, կեղևապատ-կե-ղե-վա-պատ, տերևաթափ-տե-րե-վա-թափ, կարևորել-կա-րե-վո-րել, թևատարած-թե-վա-տա-րած:
Գ. Անկրկնելի-ան-կըր-կը-նե-լի, անդնդախոր-ան-դըն-դա-խոր, մտածել-մը-տա-ծել, մրցանակ-մըր-ցա-նակ, գտնել-գըտ-նել, արկղ-աչ-կըղ:
Հիշի՛ր
Վանկ է կոչվում բառի մեջ մտնող հնչյունը կամ հնչյունախումբը, որն արտաբերվում (արտասանվում) է մեկ շնչով:
Ձայնավորները վանկարար (վանկ կազմող) հնչյուններ են. առանց ձայնավորի վանկ չկա:
Վանկը կարող է նաև մի հնչյունից (ձայնավորից) կազմված լինել:
Երկու ձայնավորների միջև եղած մեկ բաղաձայնն անցնում է հաջորդ վանկին:
Երկու ձայնավորների միջև եղած երկու և ավելի բաղաձայններից միայն մեկն է անցնում հաջորդ վանկին: Բառի մեջ վանկարար ը հնչյունը չի գրվում. նա միայն վանկատման ժամանակ է երևում:
Женя посмотрела на свой цветик-семицветик и увидела, что остался всего один лепесток. Пошла Женя по улице, идёт и думает: „Что бы мне всё-таки захотеть? Захочу два кило шоколадных конфет. Нет, лучше два кило леденцов (սառնաշաքար). Или нет. Лучше сделаю так: велю полкило „Мишек”, полкило леденцов, халву, орехи и ещё баранку для
Павлика. Ну, хорошо, всё это я получу и съем. И ничего не останется. Нет, лучше велосипед… А зачем? Ну покатаюсь, а потом что? Нет лучше получить билет в кино или цирк. Там всё-таки весело. А может захотеть новые туфли? А зачем они мне? Можно придумать что-нибудь лучше. Главное, не надо торопиться”. Вдруг Женя увидела мальчика. Он сидел на скамейке. У мальчика были большие синие глаза. Лицо у него было весёлое и доброе. Мальчик был очень симпатичный, и Женя захотела познакомиться с ним. Она подошла к мальчику и сказала:
– Мальчик, мальчик, как тебя зовут?
– Меня зовут Витя. А тебя как?
– Женя. Давай играть в салки.
– Не могу. У меня болит нога.
– Как жалко! – сказала Женя – Ты мне очень понравился, и я хочу побегать с тобой.
– Ты мне тоже нравишься, и я тоже хочу побегать с тобой, но, к сожалению, это невозможно. Ничего не поделаешь. Это на всю жизнь.
– Ах, что ты говоришь мальчик! – сказала Женя.
Она вынула из кармана свой волшебный цветок, бережно оторвала последний, голубой, лепесток и запела:
Лети, лети, лепесток,
Через запад на восток,
Через север, через юг,
Возвращайся, сделав круг.
Лишь коснёшься ты земли –
Быть по-моему вели.
Вели, чтобы Витя был здоров!
И в ту же минуту мальчик вскочил со скамейки и стал играть с Женей в салки. Он бегал так хорошо, так быстро, что девочка не могла догнать его.
1.Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. О чём думала Женя?
Что бы мне всё-таки захотеть?
2. Кого увидела Женя? Как выглядел мальчик?
Он сидел на скамейке. У мальчика были большие синие глаза. Лицо у него было весёлое и доброе. Мальчик был очень симпатичный
3. Каким было последнее желание Жени? Исполнилось ли оно?
Вели, чтобы Витя был здоров!
2.Вставьте подходящие по смыслу слова.
1. Женя посмотрела на свой цветик-семицветик и увидела, что остался всего один лепесток. 2. Идёт Женя по улице и думает : „Что же мне загадать?” 3. Вдруг она увидела мальчика . 4. У мальчика были большие синие глаза. 5. Лицо у него было круглое и веселое . 6. Мальчик был очень симпатичный, но у него болела нога и он не мог играть с Женей.
3.Проверьте, внимательно ли вы прочитали сказку.
1. Какого цвета были лепестки волшебного цветка? Сколько их было?
У него было семь лепестков: жёлтый, красный, зелёный, синий, оранжевый, фиолетовый и голубой.
2. Какой лепесток (какого цвета) оторвала Женя, чтобы вернуться домой?
жёлтый
3. Где стояла мамина ваза?
на самой верхней полке.
4. Как звали мальчика?
Витя
5. В какую игру играли
мальчики во дворе?
Северный полюс
6. В какую игру хотела играть Женя с мальчиком?
Салки
4.Кратко перескажите всю сказку по плану.
1. Мама послала Женю в магазин за баранками.
2. Женя заблудилась.
3. Подарок доброй старушки.
4. Мамина любимая вазочка.
5. Во дворе.
6. Последнее желание Жени.
Мама послала Женю за баранками. Женя заблудилась. Старушка подарила ей волшебный цветок. Женя случайно разбила любимую вазочку мамы, но бистро исправила это. Женя вышка погулять во двор, но обиделась на мальчиков. В конце она вылечила ногу мальчика.
Մեզանից հազարավոր տարիներ առաջ, մեզնից շատ ու շատ հեռու՝ յոթ ծովերի մյուս ափում, կար մի աշխարհ: Այնտեղ ծաղիկներ կային, չքնաղ ու բյուրազան ծաղիկներ՝ թիթեռների պես փռված ու թրթռուն՝ ժայռերի ու դաշտերի վրա, և նրանց անուշ հոտով լցվել էին այդ աշխարհի սարերն ու ձորերը: Այնտեղ աղբյուրներ կային, պայծառ ու կարկաչուն աղբյուրներ՝ մանուկների պես, որ թռչկոտում էին քարից քար՝ ծաղիկները համբուրելով: Բայց այնտեղ մադիկ չար էին ու անգութ: Մի որբ ու աղքատ մանուկ էր ապրում այդ մարդկանց մեջ. գիշերը տեղ չուներ գլուխը դնելու և հաց չուներ ուտելու: Նա մենակ էր, ինչպես մի թռչուն՝ ամայի ժայռերի մեջ: Եվ նա մեծացավ բոլորի աչքի առջև՝ անտես ու անհայտ. կերակրվում էր դաշտի բույսերով և պատսպարվում էր անձավների մեջ: Բայց, բոլոր մարդկանցից ծածուկ, իր մատներով շոշափում էր ու զննում մարդկանց սրտերը և տեսնում էր, որ քարից էին այդ սրտերը՝ քար ու ապառաժից: Ու երբ պատանի դարձավ, թողեց այդ քարսիրտ աշխարհը և ճամփա ընկավ մի ուրիշ, մի լավ աշխարհ գտնելու համար: Հասավ մի ծովափ և երբ ափի ավազների վրա շրջում էր, տեսավ ցամաքին մի շա՜տ գեղեցիկ, մի շողշողուն ձուկ՝ հոգեվարքի մեջ թալիկ-թալիկ տալիս: Պատանին գրկեց ձուկը և քնքշությամբ տարավ, բաց թողեց ծովի մեջ: Ձուկը երբ ուշքի եկավ, դարձավ-ասաց մարդու լեզվով.
— Բարի տղա, ինչ որ սիրտդ կուզե, ասա, ես կկատարեմ քո արած լավության փոխարեն:
Պատանին մի փոքր մտածելուց հետո ասաց.
— Ինձ այնպիսի մի հնար տուր, որ մարդու կրծքի տակ քարը իսկական սիրտ դարձնեմ:
— Դու սեր ես ուզում, հրաշալի տղա, շատ լավ, կտրիր ծովափի եղեգներից մեկը, սրինգ շինիր և գնա, մարդկանց մեջ երգիր: Եվ երբ տեսնես, որ նրանց աչքերը արցունքով լցվեցին, իմացիր, որ քարը սիրտ դարձավ: Այսպես խրատեց ձուկը և փաթաթվելով ալիքների հետ՝ սուզվեց ծովի խորքը: Պատանին իսկույն կտրեց եղեգնը, սրինգ շինեց և սուլեց: Այնպե՜ս քաղցր, այնպե՜ս հոգեգրավ դուրս հորդեցին հնչյունները սրնգի փողից, որ բոլոր թռչունները լուռ կեցան լսելու համար: Ապա շտապեց մարդկանց մոտ, մտավ մարդաշատ քաղաքը, կանգնեց հրապարակում և սրինգը նվագեց: Քնքուշ ու գեղեցիկ՝ ուղղակի սրտի խորքերից դուրս ցայտեցին դյութական, անուշ հնչյունները: Նա երգում էր արցունքով թրջած հացը աղքատների ու չարքաշների, ցուրտ, անտուն գիշերները մերկ տնանկների, նա երգում էր փակ դռներն ու քար սրտերը մարդկանց, անտեր, անտերունչ մենակությունը լքված որբերի: Եվ փռվեցին նրա երգերը հրապարակի վրա, մտան ամեն մի խրճիթ ու ապարանք, փշրեցին քարեղեն սրտերը: Ամեն մի սիրտ խայթվում էր իր անգթությամբ և բռնկվում էր ծովի չափ սիրով, որ ծովի պես հուզվում էր և ափերից դուրս թռչում: Եվ ամեն մի մարդ ուզում էր հրապարակ վազել, սիրով ու կարոտով գրկել մի ուրիշ անծանոթ մարդու, գրկել, համբուրել նրան և մեռնել նրա համար: Եվ ահա մարդիկ դուրս թռան տներից, վազեցին հրապարակ, շրջապատեցին պատանուն և առաջին անգամ նկատեցին, որ աղքատ է նա ու մենակ. գրկեցին ու համբուրեցին նրան և առաջին անգամ իրենց կյանքում վշտահար հեկեկացին…
Այդ օրվանից աշխարհ եկավ Երգը, ու Երգի միջոցով հալվեցին քար սրտերը, և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …
Առաջադրանքներ
Պետք է լինել բարի և միմյանց հանդեմ հոգատար։ Եթե Կոմիտասը չլիներ հոգատար, պատմության մեջ մարդիկ մինչև հիմա կունենային քարի սիրտ։
3
Женя обиделась и решила больше не играть с мальчиками. Она пошла на другой двор – играть с девочками. А у девочек разные игрушки: куклы, прыгалки, мячик, велосипед, а у одной девочки была большая красивая говорящая кукла. И Жене захотелось таких игрушек. Она взяла цветик- семицветик, оторвала оранжевый лепесток, бросила его и сказала: „Хочу, чтобы все игрушки, какие есть на свете, были мои!”
И вот в тот же миг со всех сторон появились игрушки. Прибежали куклы, потом покатились мячики, шарики, велосипеды, машины, прыгалки. По воздуху летели миллионы игрушечных самолетов и вертолётов. Сначала Женя обрадовалась, но потом игрушек стало очень много.
– Довольно, довольно! – закричала Женя. – Мне совсем не надо так много игрушек. Я пошутила, я боюсь… Но игрушек становилось всё больше и больше. Уже весь город был завален игрушками до самых крыш. Тогда Женя оторвала фиолетовый лепесток, бросила его и приказала игрушкам поскорее вернуться в магазины. И тотчас все игрушки исчезли.
1.Ответьте на вопросы.
1. Каким было следующее желание Жени?
Чтобы, все игрушки в мире были у неё.
2. Что она пожелала и что из этого вышло?
Она хотела чтобы все игрушки были у неё, но пожелела потому, что их было слишком много.
3. Сколько лепестков осталось?
6 лепестков
4. Как вы думаете, правильно ли поступила Женя?
Нет, я так не думаю.
5. А что бы пожелали вы?
Чтобы все люди были здоровы, счастливы.
2.Составьте словосочетания.
Какой? Какая? Какие?
Круглый мячик; красивая кукла; маленькие шарики
Большой велосипед; красная машина; мягкие игрушки
Осеньний лепесток; пригучая прыгалка; игрушечные самолёты
3.Вставьте подходящие по смыслу слова.
1. Женя обидилась и решила больше не играть с мальчиками. 2. Жене захотелось таких игрушек. 3. Она взела цветик-семицветик и оторвала оранжевый лепесток. 4. В тот же миг все игрушки: … куклы, потом прыгалки мячики, шарики, а по воздуху летели игрушечные самолёты и вертолёты.
4.Найдите в тексте слова, которые отвечают на вопросы кто? что?. Составьте с ними предложение.
Кто-Женя, мальчики, девочки, я.
Что-Мячики, пригалки, куклы, велосипеды, шарики.
Женя обидилась на мальчиков.
Мальчики играли в Северный Полюс.
Девочки играли на другом дворе.
Я учусь в школе.
Мячики продаются в магазине.
Дети прыгают на прыгалке.
Девочи играют в куклы.
Я вожу велосипед.
Իմ կարծիքով Սուրեն Շահինյանը մեր նշանավոր հայերից է: Նա է նաև՝ իմ նախապապիկը:
Սուրեն Շահինյանը ծնվել է ապրիլի 13, 1926 թվականին: Նա ճարտարապետ է և շինարար: Հենց իր գլխավորությամբ է վերականգնվել Գառնու տաճարը և Զվարթնոցը: Ծնվել և մեծացել է Գյումրում: Այնտեղ նաևվերականգնել երկրաշարժից հետո փլված շենքերը: Գծվել և իր գլխավորությամբ կառուցվել են շատ բնակելի շենքեր, որոնք կառուցվելուց հետո մինչև հիմա կանգնած են և չեն վնասվել: Նաև նրա գլխավորությամբ վերականգնել է Վարդան Աճեմյանի անվան գյումրում գտնվող թատրոնը: Շատ անգամ նաև գծվել են գծագրեր, որոնք կառուցվել են նրա հայրի «Գուրգեն Շահինյանի» գլխավորությամբ:
Նրա կառույցներից է․
Նկարներում նա կարող է երևալ լուրջ, բայց իրոքից նա շատ բարի և ուրքխ մարդ էր
